پاورپوینت طرح مرمت خانه جلیل آرازی
به طور کلی معماری دوره قاجار را معماری خانه سازی و خانه های مسکونی نامیده اند. چراکه عمده ساخت و سازها در این دوره به علت افزایش جمعیت شهرنشینی، معطوف به ایجاد سرپناه و خانه برای مردم مهاجر و تازه واردین بوده است.
بناهای مسکونی این دوره، با طرحی شامل ورودی، هشتی، اتاق مرکزی، حیاط مرکزی، ایوان (با دو ستون در جلوی آن) و اتاقهای کوچکتر دور اتاق مرکزی به صورتهای ساده همه به شیوه معماری اصیل معماری ایران در ادوار قدیم بوده که در این دوره با ابتکارهای جدیدتر و نفوذ عناصر معماری غربی در جزئیات و ساخت سازه ها بصورت دلچسبتر تکمیل گردیده اند. از جمله عناصر معماری غربی موجود در بناهای مسکونی عبارتند از:
ایجاد سرسرای ورودی؛ یعنی، پلکانهایی که از وسط سرسرا شروع می شوند و در قسمت پاگرد به دو شاخه در جهت مقابل یکدیگر تا بالا ادامه می یابند. این عنصر معماری تاثیر معماری کشور روسیه است. این پلکانها، از دوره ناصرالدین شاه به بعد معمول می گردد، ایجاد پنجره به سمت خیابان با نرده های تزئینی روی آن، سقف شیبدار (شیروانی) به جای سقفهای مسطح گنبددار و تزئینات ستونها و سرستونها به سبک روکوکو، حذف عناصر سنتی و جایگزینی آنها با انواع مشابه و استفاده از الگوهای جدید تزئینی، همچنین عناصری مانند؛ کاربرد قوس نیم دایره و هلالی شکل، استفاده از ستونهای همردیف، ایجاد عنصر تاکید کننده بر فراز محور عمودی، تقارن بالای ورودی و یا روی نمای اصلی، رفیع ساختن بنا با تغییر در تناسبات که در معماری دوره های قبلی ایران وجود داشته است. اما به علت اینکه استفاده از این عناصر در معماری مسکونی همزمان با نفوذ تکنیک و سبک معماری غربی شده، به نام تاثیر معماری غربی رقم خورده است.