پاورپوینت بررسی معماری مسجد جامع برسیان یا پرسیان
مرحله دگرگونی عمده بعدی در اوایل قرن دوازدهم رخ داد، احتمالاً پس از آسیب دیدن مسجد بر اثر آتش سوزی در سال های زمینه تاریخی و گاهشماری دقیق این دگرگونی به خوبی درک نشده است. به منظور ارتقای رویکرد به اتاق گنبدی محراب، که به صورت مجزا در میان تالار هیپوستیکی قدیمی‌تر قرار داشت، فضای ستون‌دار بین گنبد و صحن با یک ایوان بزرگ (تالاری طاق‌دار باز به یک طرف) جایگزین شد. این تالار بزرگ بشکه ای از یک طرف به حیاط باز است و از طرف دیگر از درگاهی به تالار گنبدی منتهی می شود. سازندگان برای تمجید از آن، سه ایوان به یاد ماندنی دیگر در وسط یک طرف دیگر حیاط ایجاد کردند. ایوان شمالی ممکن است آخرین ساخته شده از این بناها بوده باشد. این دگرگونی ها منجر به این شد که مسجد شکل چهار ایوانی کنونی خود را به دست آورد، نوعی چیدمان که متعاقباً در ایران و سایر نقاط جهان اسلام رواج یافت. ایوان جنوبی صحن (منتهی به محراب) به دلیل بزرگتر بودن و مزین شدن به طبقات بزرگ مقرنس از سایر ایوان ها متمایز بود. ترکیب‌های مقرنس‌های متفاوتی نیز در یک زمان به ایوان‌های دیگر اضافه شد، در نتیجه ایوان‌ها، حتی اگر در همان زمان ساخته شوند، اکنون با یکدیگر متفاوت به نظر می‌رسند. علاوه بر اضافه شدن چهار ایوان، محوطه‌های باقی‌مانده تالارهای هیپواستیل قدیمی با طاق‌های آجدار متقاطع بازسازی شد. حدود 200 مورد از این طاق های کوچکتر وجود دارد و همه آنها طرح های متفاوتی دارند و تنوع زیادی از تزئینات هندسی را به نمایش می گذارند برخی از این کارها احتمالاً در اواخر قرن یازدهم یا اوایل قرن دوازدهم انجام شده است، اما گاهشماری ساخت و ساز در اینجا نامشخص است و بسیاری از طاق ها احتمالاً مربوط به دوره های مختلف تعمیر و بازسازی هستند. مشخص نیست که مناره‌های اولیه مسجد تا این زمان حفظ شده‌اند، اما هیچ متون تاریخی پس از اواسط قرن یازدهم به آن اشاره نکرده است.