پاورپوینت بررسی معماری کاروان سرا یا سرای کاروان
کاروانسراهای ایرانی در گذشته محل استراحت گروه ها و افرادی بود که پس از پیاده روی طولانی به این مکان می آمدند و اسب های خود را در اصطبل کاروانسراها می گذاشتند و پس از نوشیدن آب و خوردن غذاهای ایرانی به استراحت می پرداختند. در گذشته، مسافرت به اندازه کنونی مرسوم نبود و به دلیل سختی راه، به سفرهای کاری محدود می شد و مهم ترین دغدغه تجار، اسکان در مسیر بود. کاروانسراهای ایران نیز به همین منظور ساخته شده است. ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی خوب خود همواره در مرکز راه های اصلی و راه های ارتباطی قرار داشته است. یکی از این راههای مهم جاده ابریشم بود. این مسیر مجموعه ای از جاده های به هم پیوسته بود که شرق، غرب و جنوب آسیا را به یکدیگر و به شمال آفریقا و شرق اروپا متصل می کرد. مسیری که بزرگ ترین و اصلی ترین راه تجاری جهان به شمار می رفت. پس از انقلاب صنعتی و پیدایش حمل و نقل موتوری، کاروانسراهای ایران نیز رونق اولیه خود را از دست دادند. بسیاری از آنها رها شد و کم کم تبدیل به ویرانه شد. کاربری برخی از کاروانسراهای ایران نیز تغییر کرد و امروزه به رستوران، هتل سنتی و اقامتگاه گردشگری تبدیل شده است. تاریخچه کاروانسراهای ایران کلمه کاروانسرا از دو کلمه کاروان به معنای مسافرانی است که دسته جمعی سفر می کنند و سرا به معنای خانه یا محل سکونت. کاروانسراهای ایران قدمتی چند هزار ساله دارند. بناهایی که در دوره های اسلامی در جاده های پرتردد به منظور استراحت و سرپناه ساخته می شدند. با معماری زیبا و منحصربه‌فرد از کرانه‌های رود ارس تا کرانه‌های خلیج فارس به یادگار مانده‌اند. بناهای ارزشمندی که هنر و مهارت معماران ایرانی را نشان می دهد و در دوره های مختلف تاریخی دستخوش تغییرات چشمگیری شده است. تاریخچه کاروانسراهای ایران به دوران پیش از اسلام به ویژه به دوران هخامنشیان (بیش از ۲۵۰۰ سال پیش) برمی گردد. معمولاً کاروانسراها در فاصله یک روزه از یکدیگر قرار داشتند. پراکندگی شهرها و روستاها و دوری آنها از راههای اصلی، کویر و خشکی نواحی مرکزی ایران دلیل دیگری برای ساخت کاروانسراها بود. سفر بین مناطق مختلف کشور بدون این ایستگاه ها غیرممکن بود. – کاروانسراهای ایران پیش از اسلام اولین کاروانسراهای ایران مربوط به دوره هخامنشیان و اشکانیان است. هرودوت مورخ یونانی در نوشته های خود از 111 بنای مشابه کاروانسراها یاد می کند که در ناحیه بین پایتخت هخامنشیان و سارد ساخته شده اند. مسافتی که طی آن 3 ماه طول کشید. چاپارخانه اولین بنای راه بود که به مرور زمان تبدیل به کاروانسرا شد. کار اصلی آن استراحت دادن به پیام رسان های دولتی و جایگزینی اسب های خسته با اسب های تازه بود. این ساختمان ها عمدتاً با خشت خام ساخته می شدند. در زمان ساسانیان به دلیل رونق اقتصادی ایران، اهمیت زیادی به راه‌سازی و همچنین سکونت بین راه‌ها داده شد. به همین دلیل در دوره ساسانیان کاروانسراهای زیادی در ایران ساخته شد. از کاروانسراهای آن عصر می توان به «کاروانسرای دروازه گچ»، «کنار سیاه»، «دیره گچین» و «رباط انوشیروانی» در مسیر جاده ابریشم اشاره کرد. – کاروانسراهای ایرانی پس از اسلام تا زمانی که اعراب در ایران به قدرت رسیدند، این کشور دیگر از رونق تجارت پیش از اسلام برخوردار نبود. به همین دلیل جاده سازی و ساختمان سازی در مسیر به فراموشی سپرده شد و کاروانسراها اعتبار سابق خود را از دست دادند. در دوران پس از اسلام، معماری کاروانسراها به اوج شکوفایی خود رسید و کاروانسراهای حومه شهر در مسیر شهرها، قصبه‌ها، گردنه‌های کوهستانی و مناطق کویری ساخته شد و کاروانسراها و ربیع‌های شهری در مراکز اقتصادی و بازارها ساخته شد. در دوره غزنویان کاروانسراهای زیادی در ایران به ویژه در نواحی شرقی جاده ابریشم ساخته شد. «رباط ماهی» در 66 کیلومتری شرق مشهد، «رباط شرف» عمارت عمارت در جاده مشهد به سرخاس و «رباط کریم» در جاده شهریار از زیباترین کاروانسراهای این دوره هستند. .